Bütün dünyada mesai saatleri için düzenleme tartışılıyor. Birçok ülkede uygulama pilot olarak başlatıldı. Sabah gazetesinde Faruk Erdem imzasıyla yayınlanan habere göre Türkiye de bu 45 olan haftalık çalışma saatini 35 ya da 40 saate düşürme çalışması başlattı. Bu durumda haftalık tatil 3’e çıkabilecek. Peki bu sürelerin azalması verimi ve üretimi nasıl etkileyecek? Ücretler ve tazminatlar değişecek mi? Uzaktan ve esnek çalışma ne zaman gelecek?
Orta Vadeli Program’da da yer alan yeni çalışma modelleriyle uzaktan çalışma, esnek çalışma, kısa süreli çalışma gibi modeller önümüzdeki dönemde hayatımızda daha çok yer alacak. Bu arada haftalık 45 saat olan yasal çalışma sürelerinin de düşürülmesi söz konusu. Burada da haftalık 35 ya da 40 saat gibi alternatifler üzerinde duruluyor.
GÜNDE 6 SAAT MESAİ YETECEK Mİ?
Türkiye’de düşünülen bu model ile 35 saatlik haftada çalışma yapıldığında eğer 6 gün çalışılırsa günde 6 saatlik yasal çalışma yapılacak. Eğer 5 günlük çalışma olursa bu kez 7 saate çıkacak. 40 saat uygulandığında ise 6 günlük çalışmada günlük 6.5 saat 5 günlük çalışmada ise günlük 8 saatlik çalışma ortaya çıkacak.
*Haftalık süre 35-40 saat olarak planlanıyor
*Günlük çalışma 6 günde 6-6,5 saat
*Günlük çalışma 5 günde 7-8 saat
ÜCRETLER DÜŞEBİLİR
Kısa çalışma sürelerinin dezavantajlarına bakıldığında ise çalışanlarda “ücretim ve tazminatım düşer mi” korkusu yer alıyor. Bu yüzden uygulamalarda düzenlemelere mutlaka ‘tam ücret’ ekleniyor. Ancak işverenlerin bazı sektörlerde parça başı iş yaptırarak ücretleri düşürme politikası gütmesi de söz konusu olabilecek.
PARA YERİNE SERBEST ZAMAN
Türkiye’de mesai yapan işçinin onayının alınması şartı bulunuyor. İşveren işçinin yaptığı fazla çalışma saatlerini hesaplayarak bunları yüzde 50 fazla ücret ile ödemek zorunda. Parası ödenmezse haklı fesih şartları oluşuyor. Bu durumda çalışan isterse tazminatını talep edebiliyor. Bunun dışında fazla çalışılan saatler için işçi isterse para almak yerine serbest zaman da talep edebiliyor.
Serbest zaman da aynen para hesabında olduğu gibi yüzde 50 fazlasıyla veriliyor. Yani 2 saat mesai yapan bir işçi 3 saat serbest zaman kazanıyor. Denkleştirme yöntemiyle de fazla çalışma yaptırılıyor. Bu durumda da mesai ücreti ödenmiyor. Belli günlerde kısa belli günlerde uzun çalışılarak haftalık 45 saat tamamlanmışsa buna denkleştirme yöntemi deniliyor ve mesai ücreti oluşmuyor.
SEKTÖR VE MESLEKLER SEÇİLECEK
Hem yeni çalışma modellerinde hem de çalışma saatlerinin düşürülmesinde meslekler ve sektörler arasında farklılıklar da olacak. Kamu kurumlarında farklı uygulamalar yine alanlara göre değişebilecek. Eğitim, emniyet, sağlık gibi alanlarda farklı uygulamalar öne çıkabilecek. Yine özel sektörde de ofis işleriyle imalat işleri arasında yine modellerin uygulanması bakımından farklılıklar oluşacak.
